Hoe naar een circulair economisch systeem?

Al een poosje volg ik de blogs van Anne Walraven op FutureFuel.nu. FutureFuel is een reis die Anne maakt over 4 continenten en waarbij zij bezig is om 15 inspirerende rolmodellen uit zowel de oudere als de jonge generatie te interviewen. Inmiddels heeft zij er zeven geïnterviewd en plaatst af en toe ook een blog of video met inzichtsmomenten.  Afgelopen 30 mei 2013 plaatste Anne zo’n ‘inzichtsmoment‘.

Anne is op een klein eilandje voor de kust van Canada: Haida Gwaii. Een bomenkerkhof geeft haar het inzicht in hoe onze huidige economie in elkaar zit: Van het eilandje worden grote bossen gekapt en verscheept. Eeuwenoude bossen worden gekapt en op schepen geladen om elders te worden verkocht of verwerkt. Die bomen worden blijkbaar niet goed vastgezet en vallen van de boten af. Na verloop van tijd spoelen deze aansluitend aan op de stranden van het eiland. Het is blijkbaar goedkoper om bomen te verspillen dan ze stevig vast te zetten op de schepen.

Anne legt in de video de vergelijking uit met het economisch systeem: Personen en organisaties kopen grondstoffen, halffabricaten, gebouwen, grond, of ‘spullen’. Aansluitend heeft de koper het recht om met die verworven goederen te doen wat hij wil (zolang het binnen de wet mag). Meestal zal er daarmee geprobeerd worden om met die goederen of winst te maken, of ‘op’ te maken. Er wordt hierbij echter geen rekening gehouden met de ‘eeuwigheidswaarde’. Verspillen kost te weinig en de maatschappelijke kosten zoals het opruimen van de vervuiling of veroorzaakte ziekten hoeven niet of nauwelijks te worden meegerekend.

De economie is momenteel dus lineair van aard: we delven grondstoffen en uiteindelijk produceren we afval. We vergeten echter dat we afhankelijk zijn van de aarde. We zijn als mensheid afhankelijk van bestaande ecosystemen die er al waren voordat we begonnen te ‘produceren’. Op dit moment hebben we in die circulaire ecosystemen een nieuwe ‘aftakking’ geplaatst en zijn we de omvang van die systemen dus langzaam aan het reduceren (of is het woord vernietigen beter op zijn plaats?). Gelukkig zit ‘Gaia‘ zo in elkaar dat er een bepaalde mate van zelfherstel is.

Volgens het Stockholm Resilience Centre zijn er negen globale processen/systemen op aarde die allemaal zo zijn grenzen hebben voor zelfherstel door de aarde. Twee van deze grenzen/ ‘boundaries’ (stikstof/fosfor en biodiversiteit) hebben we inmiddels overschreden en de derde  (climate change) zitten we op dit moment op de grens. Lees hier meer over deze processen en hun grenswaarden. Een uitgebreide uitleg van Johan Rockström op TED-Global 2010 kun je hier zien.

 

Het wordt in ieder geval tijd dat we beter aan gaan sluiten op die ecosystemen en dus een circulaire economie gaan vormen. Een circulaire economie betekent dat alle goederen eindeloos te gebruiken zijn en we slechts duurzame energie hoeven toe te voegen om de grondstoffen om te zetten in andere grondstoffen. Dat betekent dat we nooit meer afval produceren, omdat alle ‘afval’ altijd eindeloos te gebruiken is. Glas en staal zijn bijvoorbeeld eindeloos om te smelten. Hout is afkomstig van bomen dus bij herplant nemen die het CO2 uit ‘afvalhout’ op. Daarnaast zijn er ook allerlei kunststoffen die van ‘biologische oorsprong’ zijn (=niet-olie) en dus óf te recyclen óf middels bomenaanplant weer opgenomen in de CO2 cyclus worden.

 

Een erg interessante organisatie hieromtrend is de ‘Ellen MacArthur Foundation‘. Deze organisatie is “an independent charity with the aim of inspiring a generation to re-think, re-design & build a positive future through the vision of a circular economy.” Zij hebben onder andere door McKinsey & Company een analyse laten opstellen om te kijken wat de impact is van het invoeren van een circulaire economie en geven stappen aan hoe daartoe te komen. De analyse is in rapporten uitgewerkt en zijn hier gratis te downloaden.

Circ-Econ-Report2

Belangrijkste bevinding in het eerste rapport is dat alleen al in de EU er €485 miljard (!!) per jaar te besparen zou zijn.  Dat is bijna gelijk aan de productie van de gehele Belgische economie (bron). Het kost dus geen geld, het levert in totaal geld op! Ook al zou slechts 50% daadwerkelijk gerealiseerd kunnen worden, dan nog moet wel duidelijk zijn dat de huidige belangen wel erg sterk moeten zijn. Er worden immers maar erg weinig stappen gezet om hiertoe over te gaan.

 

Een treurig voorbeeld hoe krom de huidige belangen zijn is te lezen in een artikel met als titel: Europa verbrandt Amerikaans bos voor milieu.