Duurzaamheid / Economie · 25/01/2015

Houd van je spullen

Het probleem van de huidige maatschappij is niet dat we te veel van spullen houden, maar juist dat we er te weinig van houden. We springen er vrij zorgeloos mee om en nemen er eenvoudig afscheid van. Tijd voor verandering?

In een opruimactie afgelopen weekend kwam ik weer allerlei spullen tegen die ik al vele malen in mijn handen heb gehouden maar die ik keer op keer toch maar heb gehouden. Een stuk van de Berlijnse muur, een zelfgemaakt kunstwerk van de middelbare school, het kapotte horloge van mijn overleden opa. Keer op keer besloot ik al deze objecten toch maar te houden. Waarom? Omdat ze blijkbaar belangrijk voor mij zijn.

Ik ben drie jaar geleden verhuisd naar een dorp waar ik weinig van wist en waar ik weinig historie mee heb. Ondertussen ben ik mij gaan verdiepen in de historie en heb een paar boekjes gekocht met historische foto’s van het dorp. Als ik deze foto’s zie en vergelijk met de huidige situatie dan kan ik alleen maar denken hoe zonde het is dat er zo veel mooie huizen afgebroken zijn en vervangen door rijtjeshuizen, flats en winkels.

Toen ik enkele jaren geleden een Indiase vriendin op bezoek kreeg en haar samen met mijn vrouw meenam naar onder meer het Muiderslot en Panorama Mesdag, geloofde ze niet dat deze beide geen replica’s waren. Dat ze echt uit respectievelijk 1280 en 1881 komen. Tijdens een wandeling door Naarden vesting kon ze bovenaan de huizen het bouwjaar zien: 1680, 1720, 1851, etc. Ze vond het ongelofelijk en begreep niet dat de huizen al die eeuwen had overleefd. Keer op keer hebben de bewoners ervoor gekozen om kozijnen te schilderen, opnieuw te voegen en er nieuwe dakpannen erop te leggen etc. De huizen zijn al die eeuwen niet vervangen door nieuwe en modernere gebouwen.

Het woord ‘ consument’  komt van het Latijnse woord consumere. Dit betekent ook letterlijk opmaken of verbruiken. Volgens de gegevens van de ‘Global Footprint Network’ kost het de biosfeer ongeveer een jaar om te herstellen/produceren, dat wat wij momenteel consumeren in 8 maanden.  Het is duidelijk dat dit geen duurzame toekomst heeft. We denken dat we door telkens maar nieuwe producten te kopen gelukkiger worden. Dit wordt ons niet alleen voorgehouden middels de continue marketingboodschappen, maar we geloven het ook zelf. De Amerikaanse psycholoog Tim Kasser heeft echter in zijn boek aangetoond in ‘The High Price of Materialism’ ( 2002) , dat deze onbedwingbare kooplust van het consumentisme ons alleen maar ongelukkig en zuur te maakt.

Ook ik maakte mijzelf wijs dat ik veel gelukkiger in de file sta in een mooie nieuwe grotere auto, dan in mijn huidige. Dat de was sneller en beter schoon zou worden in een nieuwe wasmachine, dat ik veel aantrekkelijker oog in een nieuw overhemd en de thee lekkerder zou gaan smaken uit nieuwe kopjes. Nieuwe kussentjes kocht ik snel even bij IKEA en als de anti-aanbak-laag van de koekenpan af nam ‘haalde’  ik een nieuwe bij Appie Heijn. Net zo makkelijk.

In de afgelopen jaren zie ik steeds meer een duidelijke trend ontstaan in de wetenschap, filosofie, politiek, design en de kunsten om anders te kijken naar onze materialistische wereld. Het ‘nieuwe materialisme’, zoals werd aangehaald in een rapport van de New Economics Foundation in 2012 , daagt ons uit om meer te genieten van onze bezittingen niet minder. Om onze spullen te koesteren, om ons zorgen te maken over waar ze vandaan komen, door wie ze gemaakt zijn en wat er mee zal gebeuren in de toekomst. Op die wijze ontstaat een ‘Happy Planet’.

Milieu-activisten zijn zich, in diezelfde geest, vaker op dit wijze gaan profileren. Er wordt niet meer alleen genoemd waar ze tegen zijn (opwarming van de aarde, fossiele brandstoffen, consumentisme, sociale ongelijkheid) maar juist meer een positief alternatief te benoemen, een richting waar we naartoe zouden kunnen: een gezonde en evenwichtige relatie met de materiële wereld met al zijn delicate, onderling verbonden schoonheid. Dit is naar mijn idee een reflectie van een maatschappelijke trend: We kopen met zijn allen steeds meer biologisch, lokaal geproduceerd voedsel, laten ons weer scheren door de ambachtelijke barbier, breien weer zelf een trui en kopen ‘vintage’ sieraden met historie. We consumeren meer mindful en tonen deze hippe, creatieve, duurzame oplossingen via social media.

Ik zou dit waarschijnlijk niet schrijven als ik ook bij mijzelf een ommekeer zou hebben waargenomen op gebied van consumentisme: Ook ik ben gestopt met ‘de laatste gadgets’, ik probeer spullen te herstelen of te hergebruiken. Ik denk na over wie ik mijn geld gun en koop graag op marktplaats.nl en etsy.com. Ik let op verpakkingen, herkomst, energie en duurzaamheid. Ik koop nog wel , maar vaker iets duurdere spullen van betere kwaliteit, meer historie en langere levensduur. Andersom geef ik mijn ‘oude’ spullen een nieuwe kans via kringloopwinkels en marktplaats, niet zozeer omdat het geld oplevert, maar met name omdat ik het zonde vindt om spullen weg te gooien. Op zeer kleinschalige wijze probeer ik de principes van de circular economy toe te passen. Dat is niet makkelijk, kost tijd en aandacht, maar is wel bevredigend.

Deze nieuwe richting is niet alleen hip en activistisch, maar raakt naar mijn idee daadwerkelijk aan filosofische en geestelijke behoeftes. We worden er simpelweg gelukkiger van. Als we de dingen niet meer weggooien, maar koesteren in ons leven zijn we dan niet het tegenovergestelde van een consument? We verbruiken immer niet meer;  we behouden het.

%d bloggers like this: